Μαρτυρίες και ανταποκρίσεις (16)

¨        Μαρτυρία τοῦ Ἐμμανουήλ Παπαθεοδώρου, ἀπό τό βιβλίο του "Μέτρες, Σωζόπολη, Γέφυρα" Γέφυρα 1991

…«Μέ βουρκωμένα τά μάτια καί νά νιώθεις ἕνα μαχαίρι στήν καρδιά, ἀποχαιρετᾶς ὅ,τι πολύ ἀγάπησες κι ὅ,τι μ' ὄμορφα ὄνειρα γιά χρόνια μέ κόπους ἔφτιαξες, "παίρνεις τῶν ὀμματιῶν σου" καί πᾶς. Ἡ προσφυγιά εἶναι ἡ χειρότερη μορφή ἀνθρώπινης κατάντιας κι ἀπ' αὐτήν ἀκόμα τή στιγμή τοῦ θανάτου. Γιατί ὅταν πεθαίνεις τουλάχιστον ξέρεις πώς εἶν' οἱ δικοί σου κοντά σου. Δύο σταγόνες νερό θά στάξουν νά δροσίσουν τά χείλη σου. Ξέρεις πώς ὅ,τ' ἀφήνεις μένουν σ' ἀγαπημένα σου πρόσωπα. Θά σέ τιμήσουν ὅπως εἶν' πρεπούμενο. Δύο λουλούδια κάποιος θά βάλει πάνω σου. Δέν εἶν' ὅμως ἔτσι μέ τή προσφυγιά. Δέ φεύγεις, σέ διώχνουν. Κι ἔχεις γίνει κιόλας ὁλόκληρος ψυχικό κουρέλι. Φεύγεις ὡς ἀνεπιθύμητος δίχως καμιά κοινωνική πυξίδα μαζί σου. Καί ξεκινᾶς ἕνα δρόμο χωρίς τελειωμό. Τί κι ἄν πεινᾶς; Τί κι ἄν δέ μπορεῖς νά σύρεις τά πόδια σου. Τί κι ἄν τό κορμί σου μουλιάζει στόν ἱδρώτα. Τί κι ἄν ἡ γυναίκα σου εἶναι ἑτοιμόγεννη. Τί κι ἄν κουβαλᾶς μωρά παιδιά μαζί σου. Τί κι ἄν δέν μποροῦν νά περπατοῦν οἱ γέροντες γονεῖς σου. Τί κι ἄν σέ κτυπᾶ ὁ ἥλιος κατακούτελα ἤ νιώθεις τήν παγωνιά μέχρι τό κόκκαλο; Ἐσύ … βαδίζεις… πρέπει. Τετρακόσιες πάνω-κάτω ἦταν οἱ Μετρινές οἰκογένειες πού 'πιναν τό πικρό της προσφυγιᾶς ποτήρι. Τοῦ 1924 ἦταν ἡ χρονιά κι ὁ μήνας ἦταν Ἰούλης. Τά μαξούλια τους μείναν ἀθεριστα μές τά χωράφια τους γιά νά τά βροῦνε οἱ ἄλλοι ἕτοιμα. Ἀνέβηκαν στό τραῖνο καί τούς κατέβασε στήν Ἀλεξανδρούπολη. Δύο χιλιάδες ψυχές ὅλοι μαζί. Ἀπό κεῖ μπῆκαν σ' ἕνα καράβι πού 'χε προορισμό τή Θεσσαλονίκη. Δηλαδή ἄλλο ἕνα ταξίδι σάν αὐτά τ' ἀτέλειωτα, πού οἱ μέρες σοῦ φαίνονται μῆνες. Ταξίδι πού ἡ σκέψη δέν τελειώνει πουθενά. Τό καράβι σταμάτησε στά νερά τῆς Καλαμαριᾶς. Κατέβηκαν ὅλοι. Ὁ προσφυγικός καταυλισμός, τσαντήρια καί ξύλινες παράγκες διέθετε. Σέ συγκέντρωση πού 'γινε βγάλαν μία ἐπιτροπή πού νά γυρίσει καί νά ψάξει παντοῦ καί νά διαλέξει ἕνα κατάλληλο μέρος γιά μόνιμη πιά ἐγκατάσταση. Τρεῖς μῆνες κράτησε τοῦτο τό ψάξιμο πού, στό τέλος διάλεξαν τό Τοψίν. Τοψίν εἶναι λέξη Τούρκικη καί σημαίνει "κανονιοῦ τόπος". Ἦταν τόπος πού σ' αυτό γίνονταν ἐπί Τουρκοκρατίας ἐκπαιδευτικές, μέ κανόνια βολές, μέ πραγματικά πυρά» …